Rolą komornika jest egzekwowanie orzeczeń sądowych w myśl zasad szeroko pojętego dobra wymiaru sprawiedliwości. Egzekucja komornicza obejmuje obszerny katalog osób, w tym również takie, które borykają się z ciężarem niepełnosprawności. Jak wygląda postępowanie komornicze w stosunku do osoby niepełnosprawnej?
Na czym polega egzekucja komornicza?
Termin egzekucji komorniczej określa procedurę zajęcia majątku dłużnika na poczet spłaty należności wobec wierzyciela. To ostateczne rozwiązanie w toczącym się postępowaniu zmierzającym do odzyskania nieuregulowanych długów. Komornik zawsze działa na podstawie złożonego wniosku o wszczęcie egzekucji oraz, wydanego przez sąd, tytułu wykonawczego, a zaspokojenie roszczeń dłużnika odbywa się według obowiązujących przepisów.
Postępowanie komornicze powinno zostać optymalnie dopasowane do indywidualnej sytuacji dłużnika. Celem egzekucji jest szybkie i skuteczne odzyskanie długu, procedura podlega jednak określonym ograniczeniom. Przepisy prawa jednoznacznie wskazują na listę dóbr oraz świadczeń przysługujących dłużnikowi, które są zwolnione z egzekucji komorniczej. We wskazanym przez ustawodawcę katalogu znajdują się min. regulacje dotyczące postępowania wobec osób niepełnosprawnych.
Co należy rozumieć pod pojęciem niepełnosprawność?
W odniesieniu do obowiązujących w Polsce przepisów pod pojęciem niepełnosprawności należy rozumieć stan fizyczny, psychiczny albo umysłowy osoby, który trwale lub okresowo utrudnia bądź uniemożliwia wypełnianie jej ról społecznych, zawodowych. Osoba niepełnosprawna często nie może sobie pozwolić na podjęcie pracy zarobkowej, dlatego na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności otrzymuje określone wsparcie finansowe ze strony państwa.
Osoba niepełnosprawna a komornik
Generalnie o tym co może zabrać komornik osobie niepełnosprawnej traktują powszechne regulacje. Zajęciu komorniczemu podlegają wynagrodzenie zarówno z tytułu umowy o pracę jak i umowy o dzieło czy zlecenia. Komornik może zablokować rachunek bankowy niepełnosprawnego dłużnika w celu pobrania środków należnych na pokrycie długu. Dopuszczalna jest zarówno egzekucja z nieruchomości jak i rzeczy ruchomych, możliwe jest zajęcie renty oraz emerytury.
Jakie są ograniczenia z egzekucji mienia osoby niepełnosprawnej?
We wrześniu 2014 roku, w zapisach kodeksu cywilnego wprowadzono regulację, według której komornik nie może zająć niektórych dóbr, będących własnością osoby niepełnosprawnej. Mając na względzie poszanowanie minimum egzystencji dłużnika ustawodawca wyłączył spod egzekucji komorniczej przedmioty niezbędne z uwagi na stan niepełnosprawności lub członków jego rodziny. Obowiązująca litera prawa rozszerzyła katalog rzeczy niepodlegających egzekucji o ruchomości, które są niezbędne do normalnego funkcjonowania osoby niepełnosprawnej. Dzięki wprowadzonym przepisom niepełnosprawny dłużnik nie może zostać w toku postępowania egzekucyjnego pozbawiony min. wózka inwalidzkiego, balkonika, sterowanego elektronicznie łóżka szpitalnego czy ortezy ortopedycznej.
W myśl ogólnie obowiązujących przepisów komornik nie może zająć też środków farmaceutycznych i lekarstw potrzebnych na okres trzech miesięcy, ochroną objęte są również pościel, bielizna, ubrania codzienne, zapasy żywności i opału wystarczające na okres jednego miesiąca. Ograniczenia dotyczą również przedmiotów i urządzeń użytku domowego niezbędnych dla dłużnika oraz członków jego rodziny, chyba że ich wartość znacznie przekracza średnią, przeciętną wartość nowych, konkretnego rodzaju.
Ochronie podlegają też sprzęt i narzędzia umożliwiające podjęcie dodatkowego zarobku, przedmioty służące do nauki, do wykonywania praktyk religijnych, odznaczenia i papiery osobiste. Wyłączona jest egzekucja komornicza alimentów, świadczeń wypłacanych na rodzinę w ramach programu 500+, dodatków rodzinnych, wypłacanych dla sierot zupełnych. Wolne od zajęcia komorniczego są zasiłki dla opiekunów, świadczenia otrzymywane w ramach pomocy społecznej oraz wychowawcze i integracyjne.
Samochód osoby niepełnosprawnej
Dla wielu niepełnosprawnych istotnym zagadnieniem jest katalog ruchomości, które podlegają zajęciu komorniczemu. Jedną z nich jest samochód, ponieważ według przepisów wchodzi w skład przedmiotów, które podlegają zajęciu. Jeżeli jednak dłużnik wykaże, że pojazd jest niezbędny ze względu na niepełnosprawność może uniknąć takiej egzekucji. Dobrze w takiej sytuacji skontaktować się z prowadzącą sprawę kancelarią komorniczą celem negocjacji.
Czy komornik może zająć dofinansowanie z PFRON?
W przypadku niepełnosprawnych dłużników wielu kontrowersji dostarcza zagadnienie zajęcia komorniczego dofinansowania z PRFON-u. Przepisy nie wprowadzają ograniczenia egzekucji komorniczej wobec środków przyznanych osobie niepełnosprawnej w ramach dofinansowania z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Orzecznictwo sądów wskazuje jednoznacznie, że pieniądze wypłacane na rachunek bankowy beneficjenta w ramach takiego wsparcia nie stanowią środków przyznanych przez Skarb Państwa na specjalne cele (np. stypendia), które nie podlegają egzekucji komorniczej. Nie mogą jednak podlegać zajęciu przedmioty, sprzęt finansowany ze środków PFRON jak np. sprzęt umożliwiający czytanie osoby niedowidzącej, czy specjalistyczne łóżka i balkoniki ułatwiające poruszanie się osoby niepełnosprawnej.